↓
Niyet üzerine düşündüğüm ve onun tam olarak ne olduğunu anlamaya çalıştığım birkaç gün hatırlıyorum. Hatta bir hafta sonu sadece niyetin neliği üzerine yaklaşık 6-7 saat neredeyse aralıksız yazarak düşünmüş ve ‘niyet’ kavramını netleştirmeye çalışmıştım. Yeterince zeki değilseniz, böyle kavramları netleştirmeye çalışırken benim gibi çok vakit kaybedebilirsiniz. Biz her şeyi bir anda anlayıp hakikatin kendisine şak diye beliremediği, zeki olmayan(!), ama yolda bir şeyleri anlamaya çalışan insanlar olarak yalnız olmadığımızı biliyoruz :) Düşünüyor, yazıyor, kendimize hata yapma imkanı tanıyor ve tevazu ile paylaşmaktan korkmuyoruz. Böyle de var olabiliyoruz. Neyse :)
O günkü 6-7 saatlik yatırımımın yüksekliğinden dolayı mı yoksa gerçekten mi öyle bilemiyorum; kavramın kendisi zamanla daha ince, zengin ve dönüştürücü gözükmeye başladı. Zaten onu hep acaip bulmuştum ve bu acaiplik bende niyetin zenginliğine dair bir sezi uyandırmıştı. Sezgimi takip ederken onu bir içsel amaçmış gibi okumaya başladığım anlar oldu. Ancak niyetin neliği üzerine biraz daha yoğun ve ciddi düşünmeye devam ettiğimde, içsel bir amacın zorunlu olarak niyet kavramının kendisine eşitlenemeyeceği ve onu zorunlu olarak kapsayamayacağı kanaatine vardım.
Amaç kavramını bir eylemin arkasındaki nihai arzu gibi kullanmaya başladığımı ve eğer böyle yaparsam eylemin tamamını amaca indirgeme hatasına düştüğümü gördüm. Bu da bir eylem ve eyleyen kişinin arasında gerçekleşen ilişkinin diğer yön ve seviyelerini görmemi engellediğini düşünmeye başladım.
Çünkü İçsel amaçlar olduğu yerde durmasına rağmen, niyet değişebiliyordu. O amaçlar ve onları doğuran ihtiyaçlar yok olmamasına rağmen, aynı eylemi gerçekleştirmek için farklı bir niyet tercih edebiliyorduk. Bu da bana niyeti amaçtan ziyade, eyleme dair şimdi ve burada gerçekleşen bilinçli yönelim gibi gösterdi. Bu yönelim bir içeriğe sahipti. Niyet bu içerikleri(buna insani kaliteleri de diyebiliriz) hizalamakla alakalıydı. İçsel gerilimlere rağmen eylemin tavrını şimdiki zamanda belirleme özgürlüğüydü.
Örneğin Boğaziçi’ne girmek istiyorsunuz. Şu an bu amaç için test çözüyorsunuz.
Eyleminiz Test çözmek. Fakat Boğaziçi’ne gitmek isteğinin kendisini besleyen ‘ancak öyle bir okula gidersem değerli hissederim gibi’ bir inanç yatabilir. Burada bu inanç, eylemin arkasındaki eylemin tamamını kuşatan nihai amaçmış gibi görünebilir. Yani biri kalkıp, aslında Boğaziçi’ne gitmek için test çözmüyor değerli hissetmek için test çözüyorsun deyince bir anlığına bu açıklama bize akıllıca gelebilir. Ancak bu anlaşılır ve doğru yönleri olan bir genellemedir. Fakat eylemle aramızdaki tüm ilişkiyi tasvir etmez. Tasvir etmediği gibi eylemle aramızdaki ilişkilere otantik bir düzenleme getirmeyi de engelleyebilir. Çünkü bu bakışta, eylem ve kişi adeta amaçta tekilleşmiş, eylemle aramızdaki ilişkinin seviye ve yönleri görünmez kılınmıştır. Otantik bir düzenleme getirmek zorlaşır çünkü üzerinde çalışmak için önce görünür kılmak gerekir.
Bir kişi Boğaziçi’ne girmek için test çözerken, bu eylemin yalnızca belli içsel amaçlara dayanması şart değildir; aynı test farklı günlerde, farklı içsel amaçlarla da çözülebilir. Bu yüzden niyeti, eylemle ilgili derindeki amaç, inanç ve insani nitelikleri (hırs, öfke, onaylanma arzusu, değersizlik hissi, öne çıkma isteği vs.) şimdi ve burada nasıl hizaya sokacağımıza, hangilerini öne alıp hangilerini geriye iteceğimize karar verme eylemi olarak görebiliriz.
 |
$5.00 / month
Lartes Aylık Destek Paketi
Aylık 5 dolar destek vererek bültenin devam etmesine büyük bir katkıda bulunabilirsiniz. Gelecekte sunulacak tüm... Read more |
Bunu özgürlük merkezli bir okuma ile daha iyi görebileceğimizi zannediyorum. Karşımızda bir zahiri hedef var. Bu hedef yolunda bir eylem gerçekleştiriyorum. Bu eylemi gerçekleştirirken, bilinçli veya bilinçdışı bazı ihtiyaçlar, içsel hedefler var.
Ancak bunlar birer içerik.
Dışarıdaki eylemi olduğu gibi eylemiyor, bu içeriğin terkibi ile o eyleme yöneliyorum. Aslında bir an durup, o anki içsel ihtiyaçlarıma rağmen o eylemi farklı bir ‘yönelimsel hizalama’ ile gerçekleştirebilirim.
İşte biz eyleme yaklaşırken yönelim paketimizin içinde hangi insani nitelikleri nasıl hizalayacağımıza karar verdiğimiz bilinçli eyleme niyet diyoruz diyoruz.
Ya da ben böyle demeyi şu an daha iyi bir anlamaya imkan tanıyan bir açılım olarak görünüyorum.
Niyet devreye girdiğinde, yönelimin kendisi ile içsel amaç arasındaki kavramsal sınır gözükmeye başlıyor. İçsel amaçlar yönelimin tercihiyle niyeti kapsamaktan çıkıp onun içeriğine dönüşüyor ve burası cüzzi iradenin belirdiği bir özgürlük alanı gibi çalışıyor.
Beraber daha ince bir ayrım denemesi yapalım;
Tavır eylem anındaki tonumuz,
İçsel amaç ve ihtiyaçlar tavrımızın arka plandaki iticileri,
Yönelimsel hizalama içsel ihtiyaçlar değişmemişken aynı hedefin eylemine dair içeriklerin yerlerini belirlemek.
Niyet ise bu hizalamayı bilinçli olarak seçmek. Yönelimin içeriğini (barındırdığı nitelikleri) bilinçli olarak yönetme girişimi.
Bence niyetin ayarı da kişisel dönüşümde çok özel bir yere sahip. Dönüşüm bu özgürlük alanında, tüm içsel gerilimlere rağmen değiştirilen yönelimden de besleniyor. Peki nasıl besleniyor? Niyetin dönüşümdeki katkıları neler? Niyet ayarının eylemlerimiz ve hedeflerimize giderken yaşadıklarımıza katkısı nelerdir? Bu soruları haftaya konuşalım. Hem siz katılıp katılmadığınız tarafları benle paylaşın, hem de bu haftanın Lartes notu zihnimizde biraz demlensin.
Bol Muhabbet, Bol Selam
Yavuz
L'artes Notlar