LARTES Okuma-Dinleme Notları

"Bugün yazdıklarım dün düşündüklerimdir, yarın değişebilir, umarım da değişir."

Dilerseniz bu ileti üzerinden, dilerseniz yavuz@lartesnotlar.com’a e-mail atarak bana ulaşabilirsiniz

Kısaca Tanımın ve Tanımlamanın Doğası

Hiçbir tanım tam değildir. Bu tanımlamanın doğasından önce, temelde insanın doğasından kaynaklanır. Çünkü insan, olanı olduğu hali ile kavramaz, kavrayamaz. Olanı kendi anlamlandırma becerilerinin sınırları içerisinde kalan bir düzeye çeker ve bilgiyi o düzeyden yaratır. Öyledir ki bu koca kaos ve acizlik içerisinde soyut konular üzerinde işe yarar bir iletişim kurmak ancak ortak referanslar yaratmakla mümkün hale gelir. Fakat bu sınırların içinde de sorunlar bitmez. Tabiatta işe yarar her şey maliyetlerini de yanında taşır. Tanımın çerçeveleyici-sınırlayıcı tabiatı bu maliyetin ta kendisidir. Çünkü her tanım yer yer, olanın hakiki hüviyetinden çalar, onu eksiltir.

Aciz doğamız gereği ihtiyaç duyduğumuz bu tanımlama etkinliğinin yan etkilerinden korunmak ancak tanımın yarattığı sınırları iyi tanımak ve o sınırların nedenlerini derinden kavramakla mümkündür. Tanımların ötesinde düşünebilme becerimizi de temkinli kullanmak önemlidir. Çünkü tanımların ötesinde sıhhatle düşünebilmenin ilk adımı tanımın var olan sınırlarının doğasını iyi kavramaktan geçer.

İyi tanım bu yan etkileri minimuma indirirken, kötü tanım ise bundan daha fazlasını yapar. Dikkatleri olanın üzerinden çeker ve olgunun üzerine konuşulmasını engelleyecek derecede bir kargaşanın fitilini ateşler.

Tanımlama, bir duruma açıklık getirme çabasıdır. Bu açıklık, işaret etmeyi kolaylaştırır. Sistemli düşünebilme becerimize hizmet eder. Derin-soyut konular üzerinde anlamlı ve sağlıklı iletişim kurmamıza yardımcı olur. Zira tanımlama bir anlam akışını paketleme adına referans noktalarını belirlemeye yardımcı olan zihinsel bir eylemdir. Güçlü bir tanımın en görünür özelliklerinden biri ise kendine en yakın görünen diğer kavramlarla arasındaki sınırı doğru çizebilmesidir.

Her tanım bilimsel midir?

Tanımların tümü bilimsel değildir. Hakeza tüm tanımlar bilimsel olmak zorunda da değildir. Bilim kendisine has metodolojik sınırlar içinde çalışan bir bilgi üretme aracıdır, yoludur. Bu suretle bilimsel bir tanım diğer tanımlardan belli yönleriyle ayrılır.

Peki Bilimsel Tanım Nedir?

Bilimsel bir tanım yukarıda bahsi geçen güçlü ve iyi bir tanımın genel özelliklerini taşır ancak bu başlı başına yeterli değildir. Bir tanımın bilimselliği, o tanımın içeriğinin ve doğal sınırlarının metodolojiye uygun testlerden geçer not almasıyla doğru orantılıdır.

Peki ya Evrim’in Tanımı Nedir?

Teoriyi nedense(!) bilimsel çalışmalar ve akademik mahfillerde çürütmek yerine mecra olarak YouTube’u seçen hoca ve konuşmacıların çoğunda rastlayacağınız ilk ve en temel problem, evrimin literatürdeki en kısa tanımını dahi yanlış biliyor olmalarıdır. Hatta eli yükseltelim, sosyal medya platformlarında evrimi savunan ve teoriyi kendi dünya görüşlerini meşrulaştırmak için araçsallaştıran çoğu ateşli evrim müridi dahi evrimin bilimsel tanımını hala doğru bir şekilde kavramış değil.

Bu kör dövüşünden yakamızı sıyırmanın yolu tanımı duymaktan değil, kavramaktan geçiyor.

Çünkü göreceksiniz ki bu tanım iyi kavrandığında hem biyoloji bilgisi yetersiz hocaların yersiz ve hatalı çıkarımlarının anlamsızlığı gün yüzüne çıkıyor, hem de bilimsel emeğin izzetine leke süren evrim müritlerinin teoriyi ne için araçsallaştırdıkları kolayca anlaşılabiliyor.

Bu tarz samimi konuşmacıların ya da manipülatörlerin dillerine dolanan, tanım sandıkları ancak ne olduğu belirsiz bir takım ifadeleri, sonuna değildir diyerek hızlıca dile getirelim. (Önümüzdeki günlerde her birine uzun uzun değineceğiz)

Örneğin;

Evrim değişim değildir.
Evrim canlıların birbirine dönüşmesi değildir.
Evrim kör tesadüfler değildir.
Evrim mutasyon da değildir.
Evrim günümüzün hayvanat bahçelerine hapsolmuş maymunlardan gelmek hiç değildir.

Bunların hiçbiri evrim teorisinin tanımı DEĞİLDİR. Koca bir alanın bilgisinden uzakta, örtülü bir kibirle ve iddialı bir tavırla birinden bunları duyuyorsanız uzaklaşmanız faydanıza. Çünkü böylesi bir kişi konuyu bilmiyor, belki biliyor gibi yapıyor, ya da manipüle etmeye çalışıyordur. Duyurulur.

Evrim literatürdeki en kısa bilimsel tanımıyla ‘popülasyonlar arası gen ve özellik dağılımının nesilden nesile değişimidir’. Bu evrim teorisinin en kısa tanımıdır ve evrim bundan ne fazlasıdır ne de azı.

Bu tanım, tabiatta zaten gözlemleyebildiğimiz evrim olgusunun en kısa bilimsel paketidir. Bir sonraki bölümde bu paketi ince ince açarak tanım içerisinde kullanılan terimleri hakkıyla öğrenmeye çalışacağız ve evrim olgusuna dair yapılan bu bilimsel tanımın üstündeki kişisel çözünürlüğümüzü artıracağız.

Muhabbetle,

Yavuz.

Bültene Abone Ol